Prof. dr. Marleen Kamperman

Hoogleraar Polymeerchemie, Rijksuniversiteit Groningen, Wetenschappelijk Directeur HTRIC

Replacement and Improvement in the Human Body

HTRIC: een praktische en toegankelijke samenwerking

Door goed te kijken naar de natuur en hoe planten en dieren materialen ontwikkelen, kun je toepassingen bedenken die geschikt zijn voor gebruik in het lichaam. Samen met haar onderzoeksgroep ontwikkelt hoogleraar Marleen Kamperman materialen voor diverse biomedische toepassingen. Ze kopieert graag de manieren van de natuur. Zoals zandkasteelwormen die op wonderbaarlijke wijze hun buisvormige schuilplaatsen uit zand en schelpfragmenten vervaardigen en hun eigen lijm produceren om hun huis stevig bij elkaar te houden. Hoe werkt hun lijm ook op natte oppervlakken, en welke eiwitten zorgen daarvoor? En nog beter: hoe imiteer je die eiwitten, zodat chirurgen deze lijm in de operatiekamer kunnen aanbrengen? Het menselijk lichaam is immers ook een vochtige omgeving. Zij is van mening dat de stap om materiaal van het strand naar de OK te krijgen de kracht van HTRIC zou moeten zijn. Daarom is scheikundige Marleen Kamperman blij om een van de boegbeelden van HTRIC te zijn.

“Je hebt anderen nodig die je vertellen of jouw idee in de praktijk gaat werken.”

Binnen HTRIC werkt Marleen samen met Max Witjes binnen het thema Vervanging en Verbetering van het Menselijk Lichaam . Zij beschouwt deze samenwerking als een vorm van vooruitgang. Haar wereld bestaat meer uit fundamenteel onderzoek en onderwijs dan uit startups. Ze legt uit dat haar onderzoek naar lijmen meerwaarde krijgt als er iemand bij komt die weet of het biocompatibel is of niet. Je hebt anderen nodig die je kunnen vertellen of het menselijk lichaam het materiaal accepteert en geen allergische reactie uitlokt. Of iemand die zegt dat het ontwikkelde materiaal veel te stijf is omdat de huid veel zachter is. En heel praktisch: een chirurg kan tijdens een operatie niet tien minuten wachten tot een lijm uithardt.

Ze kijkt uit naar dit soort praktisch toegankelijke gesprekken. Deze semi-toevallige ontmoetingen kunnen leiden tot het bedenken van nieuwe ideeën. Een vraag die ze onlangs kreeg: Kan een door haar ontwikkeld kleefmiddel ook gebruikt worden om medicijnen makkelijker in de maag af te geven? Nog geen idee, maar er zijn genoeg mogelijkheden. De gesprekken met chirurgen over wat zij nodig hebben, zijn zeer waardevol. Zoals bijvoorbeeld een gesprek met Max Witjes over het lijmen van kaakbeenderen. Dan begint het brainstormen meteen: misschien hebben wij daar wel iets voor.

U kunt eenvoudig contact leggen met andere professionals zonder dat u een voertuig als HTRIC hoeft in te richten. Je zou kunnen zeggen dat een e-mail zo is verzonden. Toch vindt Marleen dat het nog beter kan. Veel contacten worden nog niet benaderd. Bovendien worden de vraagstukken binnen de medische technologie steeds complexer. Onderzoek wordt gedaan door grote groepen mensen, dus het is essentieel om de lijnen kort te houden. Het zou daarom mooi zijn als HTRIC een fysieke ruimte krijgt en dat het niet alleen een virtueel instituut blijft.

“Wij als wetenschappers kunnen leren van samenwerkingen met bedrijven.”

Als haar wordt gevraagd naar haar droom voor HTRIC, vindt ze dat het instituut een bijzondere en energieke uitstraling heeft. Waar studenten komen en gaan, mensen uit de klinische praktijk, het onderwijs, de industrie en wetenschappers. Studenten die begrijpen dat het onderzoek dat zij doen over echte problemen gaat, waaraan zij in de praktijk een bijdrage kunnen leveren. Bedrijven die de meerwaarde begrijpen en zien en duidelijk aangeven wat er nodig is aan wet- en regelgeving. Kamperman stelt zich een plek voor waar verschillende groepen samenkomen om complexe problemen op te lossen waar we misschien nog niet eens van weten. Maar ook: ontwikkel een systeem om geld te genereren om die ideeën verder te brengen.

Bedrijven zullen binnen HTRIC zeker projecten vinden die voor hen interessant kunnen zijn. Maar Marleen legt uit dat een van onze hoofdtaken natuurlijk het opleiden van mensen is: de medewerkers die bedrijven nodig hebben. Door samen te werken met bedrijven kunnen onderwijsinstellingen studenten beter opleiden. Dat aspect zou belangrijker moeten worden.

Bedrijven kunnen veel leren van de wetenschap en omgekeerd. Dit zou nog meer aangemoedigd moeten worden dan nu. Een PhD-programma duurt een groot aantal jaren. Een bedrijf wil meestal snel weten of iets werkt of niet. Marleen zegt hierover: “Misschien moeten wij als wetenschappers soms sneller zeggen dat iets niet werkt. Zeg liever: oké, laten we iets anders proberen”.

Er zijn ook enkele andere uitdagingen: soms kunnen bedrijven niet al hun gevoelige informatie delen; en wie wordt uiteindelijk eigenaar van het product? Dit maakt allemaal deel uit van het proces en HTRIC kan een rol spelen bij het stroomlijnen hiervan.

Het uitgangspunt van HTRIC, van nieuwsgierigheid gaan naar oplossingen zoeken om uiteindelijk impact te creëren, is zeer geschikt voor biomedische toepassingen. Het begint allemaal met een mossel die zich aan een rots verankert of een enorm sterke spinnenzijde. Het hele proces van het vinden van een interessant materiaal in de natuur, dit vervolgens vertalen naar een produceerbaar equivalent en ervoor zorgen, via HTRIC, dat bedrijven het zullen produceren voor gebruik bij huidtransplantaties: als we dit soort impact kunnen maken, zou dat geweldig zijn.

Contact

Marleen Kamperman is hoogleraar Polymeerchemie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze onderzoekt chemische principes van processen die in de natuur plaatsvinden en probeert deze na te bootsen.